شرکت‌های سهامی دارای دو نقش اصلی می‌باشند: سهامداران و مدیران.
سهامداران شرکت از نظر قانونی اجازه دخالت در امور اداره شرکت را ندارند و این وظیفه و اختیار بر عهده هیئت مدیره و مدیر عامل است.
از طرف دیگر لازم است تا سهامداران اطمینان حاصل نمایند که شرکت به درستی در حال مدیریت و فعالیت است و سرمایه آنان در شرکت در مسیر صحیح در حال استفاده است.
نقش نظارت بر رفتار و اعمال مدیران شرکت از طرف سهامداران بر عهده بازرس یا بازرسین شرکت است.
بازرس یا بازرسان شرکت، عملکرد شرکت و مدیران را بررسی می‌کنند و چنانچه تخلفی شامل عدم رعایت قوانین یا تبعیض یا از بین بردن حقوق برخی از سهامداران را مشاهده کنند، آن را به مجمع عمومی شرکت گزارش می‌نمایند تا این مجمع در مورد آن تصمیم لازم را اتخاذ نماید.
حداقل تعداد بازرس در شرکت‌های سهامی خاص
شرکت‌های سهامی خاص حداقل می‌بایست یک بازرس و در شرکت‌های بزرگتر، می‌تواند چند بازرس مسئول نظارت بر عملکرد شرکت داشته باشند.
همچنین لازم است تا شرکت حداقل یک بازرس علی‌البدل داشته باشد تا در صورت وقوع هرگونه مشکل برای بازرس اصلی، بازرس علی‌البدل بتواند وظایف لازم را به انجام برساند.
انتخاب بازرس در شرکت سهامی خاص و عام
انتخاب بازرس در شرکت‌های سهامی خاص بر عهده کلیه سهامداران و با امضای تمامی آن‌ها قابل انجام می‌باشد. در شرکت‌های سهامی عام، بازرس توسط مجمع عمومی شرکت انتخاب و مشغول به کار می‌شود.
شرایط انتخاب بازرس شرکت
بازرس شرکت نمی‌تواند شرایط زیر را داشته باشد:
- اعضای هیئت مدیره یا مدیر عامل شرکت
- نزدیکان مدیر عامل تا درجه سوم از طبقه اول و دوم
- افرادی که خود یا همسر آن‌ها از شرکت حقوق دریافت می‌کنند.